آیت الله هاشمی رفسنجانی و استاد محمدرضا شجریان
این دو چهره مردمی، اگرچه در دو وادی بهظاهر متغایر از هم؛ یعنی سیاست و هنر سرآمد زمانه بودند؛ اما در یک موضوع؛ یعنی قرآن وجه مشترک داشتند. اینیکی از قاریان زمانه و آنیکی از مفسران روزگار بودند که گه گاه ارادت قلبی خویش به همدیگر را رسانهای میکردند.
آیتالله هاشمی رفسنجانی روز چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ در مصاحبه مکتوب با نشریه چلچراغ و در پاسخ به این سؤال که «ترانههای شجریان را چقدر شنیدهاید؟ کدام را بیشتر دوست دارید؟»، نوشته بودند: «ربنای شجریان در هنگام افطار را دوست دارم، چون با عبادات ما در ماه رمضان پیوندی خاطرهانگیز دارد.»
یا در خاطرات ۲۳ اردیبهشت ۱۳۶۰ نوشته بودند که «ساعت ۱۱ صبح احمد آقا تلفن کرد که بناست دستوری از امام در اخبار پخش شود که هرگونه آهنگ موسیقی را ولو همراه با سرود ممنوع کنند از من خواست به همراه آقای بهشتی به خدمت امام برویم و از امام تقاضا کنیم که مانع پخش این دستور شوند من به دلیل؛ ۱- لزوم حضور در کمیسیون ۲- به دلیل شبهه شرعی در جلوگیری از اجرای نظری که امام بهعنوان مرجع تقلید دادهاند ۳- به دلیل عدم مساعدت استخاره ۴- به خاطر احتمال ضعیف تأثیر در اراده امام در صورت رأی قطعی ایشان، از رفتن خودداری کردم ولی آقای بهشتی رفتند و نتیجه هم گرفتند و منتشر نشد.» بعدها، یعنی روز چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۰، در مصاحبه با روزنامه جمهوری اسلامی در تشریح این خاطره و درباره شرایط موسیقی در روزهای اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ماجرایی اشاره کرده و گفته بود: « آن موقع گویا در موسیقی یکقدری افراط شده بود که ایشان دستور داده بودند هیچچیز پخش نشود. گاهی هم دیگران میرفتند امام را تحریک میکردند، میگفتند مردم ناراحتاند. من نمیدانم عاملش چه بود. ما بدون سابقه ذهنی یکدفعه با این خبر مواجه شدیم. همینها کاملاً درست است و من هم شب رفتم این را یادداشت کردم. ایشان دستور دادند که موسیقی پخش نکنید. گویا استدلال آقایان با امام این بود که اینطور موسیقیها معلوم نیست مشمول حرمت باشد، اگر باشد حداکثر مکروه است، مکروه هم نیست. دیگر اینکه مردم اگر نتوانند در خانهشان هم یکچیزی بخوانند، یکصدایی بشنوند؛ خیلی در مضیقه قرار میگیرند.»
آیتالله هاشمی رفسنجانی در ادامه از ماجرای رفتن خویش و شهید مطهری به صداوسیما میگوید که «امام (ره)، من و آقای مطهری را خواستند و گفتند که بروید صداوسیما و جلوی این چیزها را بگیرید: اولاً، این موسیقیهای مبتذل را نخوانند و ثانیاً، اینجا صدای انقلاب جمهوری اسلامی ایران است. ما حرکت کردیم رفتیم صداوسیما، و پیام آقا را به قطبزاده دادیم. آقای قطبزاده گفتند خودتان بیایید سخنرانی بکنید و به مردم توضیح بدهید تا ما این کار را بکنیم. من همینطور بدون مقدمه و بدون سابقه رفتم پشت تریبون زنده یک سخنرانی کردم. یک بحثی که در منبرهایمان بلد بودیم را از تلویزیون گفتم.»
ایشان در ادامه گفته بودند: « آن موقع یکوقت کار به اینجا رسیده بود که دیگر اینطور چیزها پخش نمیشد. یادم است که این آقای دکتر جلالی آنجا مسئول بود و با قطبزاده کار میکرد، یکی از رفقا رفته بود آنجا دیده بود پشت میزش نشسته کار نمیکند، جواب هم نمیدهد. تابلویی نوشته گذاشته جلوی میزش، نوشته؛ «شجریان نمیخواند من هم کار نمیکنم». این چیزها بود، گمان میکنم بالاخره افراط میشد. امام میخواست جلوی آن را بگیرد یا این مقدسین فشار میآوردند ایشان خواستند آنها را ساکت کنند. نظر خودشان اینجوری نبود.»
همچنین ۱۷ آذر ۱۳۹۵، دقیقاً ۳۴ روز قبل از آسمانی شدن، دکتر غلامعلی رجایی و رضا سلیمانی، مشاور و مدیرکل روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام را با یک سری کامل از آثار خویش و دو حلقه انگشتری زنانه و مردانه برای استاد شجریان و همسرشان که نگین آن از سنگ قبر حضرت امام حسین (ع) بود، به منزل خواهر استاد شجریان (نسرین شجریان ) فرستاده بودند که با ابلاغ سلام و آرزوی بهبودی و سلامت استاد شجریان، از ایشان تقدیر کنند.
خانم نسرین شجریان وقتی هدایای معنوی آیتالله هاشمی رفسنجانی دیده بودند، ضمن تشکر، گفته بود: «خدا شما را حفظ کند که باعث تقویت روحی ما میشوید.»
آیتالله هاشمی رفسنجانی که میخواست ضمن تقدیر از هنر شجریان، در جریان آخرین مراحل درمانی ایشان قرار بگیرند، در هامش هدایا و با امضای خویش نوشته بودند: «استاد شجریان شخصیت هنری نامدار در کشور هستند که عاشقان زیادی دارند.»
آیتالله هاشمی رفسنجانی خطاب به این استاد آواز و موسیقی نوشته بودند: «آثاری که آفریدهاید، هیچوقت فراموش نمیشوند.»
درباره ارادت استاد شجریان به آیتالله هاشمی رفسنجانی هم فقط همین خبر کافی است که اول شهریور ۱۳۹۴ با تیتر «شجریان در وصف هاشمی رفسنجانی میخواند!» در اکثر رسانهها منتشرشده بود که باعث عصبانیت رسانههای تندروها و جملات و تحلیل های خارج از ادب و نزاکت شده بود. خبری که طی آن اعلامشده بود: «استاد مسلم آواز ایران که طی ۶ سال گذشته از اجرای کنسرت و ارائه آلبوم موسیقی محروم بوده، قرار است با ارائه یک تک آهنگ ماندگار، ضمن اشاره به خدمات ارزشمند رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و خدمات ماندگار ایشان، ازجمله تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی، بهنوعی از این شخصیت انقلابی قدردانی کند.
این اثر هماکنون در مرحله آهنگسازی و تعیین ملودی مناسب توسط گروه هنری استاد محمدرضا شجریان که متشکل از هنرمندان شاخص و چهرههای برگزیده این موسیقی کشور است، قرار دارد.»
حالا در غروب روز اربعین حسینی خبری مانند خبر غروب یکشنبه،۲۱ دیماه ۱۳۹۵ پخش میشود که مردم را به بهت و اوج ناراحتی میبرد.
خبری که میگوید: «جان ز تن خسته آواز رفت»
محسن هاشمی، فرزند ارشد آیتالله هاشمی رفسنجانی و رئیس شورای شهر تهران، نیز وقتی خبر درگذشت استاد محمدرضا شجریان را شنید، نوشت: درگذشت سیاوش هنر ایران، استاد محمدرضا شجریان موجب تأثر گردید.
حضور برای بیش از نیم قرن در بالاترین درجه هنری و محبوبیت مردمی، یکی از ویژگیهای برجسته استاد شجریان بود. گرچه رسانههای رسمی در سالهای اخیر از آثار استاد محروم بودند؛ اما در قلبهای مالامال از عشق مردم ایران، نوای ملکوتی و ماندگار ربنا، همیشه طنینانداز بوده و خواهد بود.
بهرسم ادب این مصیبت را به خانواده مرحوم شجریان، بهویژه فرزند هنرمند ایشان، همایون، تسلیت میگویم؛ اما واقعیت آن است که میلیونها ایرانی دوستدار خانواده شجریان و سوگوار استاد هستند.
در اربعین حسینی، برای این هنرمند برجسته تاریخ هنر ایران که میراثش آثار بینظیری در فرهنگ ایرانی اسلامی است، آرزوی رحمت و مغفرت الهی دارم.